🔱 पुण्याजवळील प्रसिद्ध महादेव मंदिरं | Shravan Special Mahadev Mandir Near Pune

🌿 श्रावण महिना म्हणजे काय?

श्रावण महिना हा हिंदू पंचांगानुसार सावनचा पवित्र महिना असून, विशेषतः भगवान शंकराच्या भक्तांसाठी अत्यंत पवित्र मानला जातो. या महिन्यात भक्तगण उपवास करतात, मंदिरे गजबजलेली असतात आणि प्रत्येक सोमवार विशेष धार्मिक व्रताचा भाग असतो.पुण्याजवळील प्रसिद्ध महादेव मंदिरं

• श्रावणात विशेष करून सोमवारी शिवपूजन केले जाते.
• अनेक ठिकाणी कांवड यात्रा, जलाभिषेक, आणि पदयात्रा घेतली जाते.
• महिलांसाठी आणि कुमारिकांसाठी हे व्रत विशेष फलदायी मानले जाते.

---

📜 श्रावण सोमवारचे महत्त्व

घटक	महत्त्व
धार्मिक	शिव कृपा, पापक्षालन, मन:शांती
वैयक्तिक	इच्छापूर्ती, नवरा मिळावा म्हणून कुमारिकांचं व्रत
आरोग्यदृष्ट्या	उपवासामुळे शरीर डिटॉक्स, मनःशांती

• सोमवार हा चंद्राचा दिवस मानला जातो. भगवान शंकर हे चंद्रधर मानले जातात.
• श्रावणात केलेल्या सोमवारी व्रताचे फळ सहस्र यज्ञासारखे मानले गेले आहे.

---

🕉️ श्रावण सोमवार व्रत कसे करावे?

✅ व्रत करण्याची प्रक्रिया:

1. सकाळी लवकर उठून स्नान करा.
2. पवित्र संकल्प घ्या – “मी श्रावण सोमवारी भगवान शिवाच्या कृपेसाठी व्रत करतो/करते.”
3. शिवलिंगावर खालील वस्तूंनी अभिषेक करा:
   • दूध
   • जल
   • मध
   • दही
   • तूप
4. बेलपत्र, फुलं, धूप, दीप अर्पण करा.
5. ॐ नमः शिवाय चा 108 वेळा जप करा.
6. व्रतकथा ऐका किंवा वाचा.
7. संध्याकाळी आरती करून उपवास पूर्ण करा (फळाहार/फराळ).

---

🧘‍♀️ कोण करू शकतो श्रावण सोमवार व्रत?

वयोगट	कारण
कुमारिका	उत्तम वर मिळावा
विवाहित महिला	पतीच्या आयुष्यासाठी
पुरुष	शिव कृपेसाठी, इच्छापूर्तीसाठी
वृद्ध	मोक्षप्राप्तीसाठी

---

📖 श्रावण सोमवार व्रत कथा (संक्षेप)

एक ब्राह्मण दर सोमवारी उपवास करत असे. त्याच्या भक्तीने प्रसन्न होऊन भगवान शंकराने त्याच्या सर्व कष्टांचा नाश केला. पुढे तो राजा झाला आणि जनकल्याण करणारा होता.

शिक्षण: श्रद्धेने आणि नियमाने व्रत केल्यास भगवान शिव कृपादृष्टी नक्कीच करतात.

---

🌺 श्रावण सोमवार मंत्र व स्तोत्र

मंत्र	फायदे
ॐ नमः शिवाय	सर्वांगीण कल्याण
महामृत्युंजय मंत्र	आरोग्य, संकटमुक्ती
लिंगाष्टकम्	शिवभक्ती वृद्धिंगत

👉 महामृत्युंजय मंत्र:

ॐ त्र्यंबकं यजामहे सुगंधिं पुष्टिवर्धनम्
उर्वारुकमिव बन्धनान् मृत्योर्मुक्षीय मामृतात् ॥

---

🍽️ उपवासाचं भोजन काय असावं?

खाण्याचे पदार्थ	टाळावयाचे पदार्थ
साबुदाणा खिचडी	कांदा-लसूण
राजगिरा पोळी	गहू, तांदूळ
बटाटा वडा (फराळी)	मांसाहार
दही-पन्हं	मिठासारखं मीठ

---

🛕 श्रावण सोमवारला भेट द्यायची धार्मिक ठिकाणं

मंदिर	जिल्हा	खास
त्र्यंबकेश्वर	नाशिक	ज्योतिर्लिंग
भीमाशंकर	पुणे	ट्रेक + ज्योतिर्लिंग
औंढा नागनाथ	हिंगोली	शक्तिपीठ
शिर्डी	अहमदनगर	साईबाबा पूजन
कोल्हापूर	कोल्हापूर	महालक्ष्मी + शिव मंदिर

---

🌧️ श्रावण सोमवार विशेष योग: पावसात पूजनाची तयारी

• रेनकोट, छत्री, पॉलिथीनमध्ये फुलं, प्रसाद ठेवा
• मंदिरात ओलसर जागा असल्यास चटई घ्या
• ओल्या कपड्यांपासून दूर राहा – पूजनात शुद्धता आवश्यक

---

🧳 श्रावण सोमवार पॅकिंग लिस्ट (ट्रिप + व्रतासाठी)

• बेलपत्र, गंध, फुलं
• मोबाईल पॉवरबँक, टॉवेल
• पूजा पुस्तक/कथा बुक
• सात्विक फराळाचे पदार्थ
• ओळखीचं शिव मंदिर लोकेशन

---

✅ श्रावण सोमवार व्रताचे फायदे

आध्यात्मिक	वैज्ञानिक
पापक्षालन	उपवास = डिटॉक्स
शिवकृपा	संयमामुळे मनःशांती
इच्छापूर्ती	फळाहारामुळे हेल्दी डायजेशन

---

📅 २०२५ मधील श्रावण सोमवार दिनदर्शिका

दिनांक	सोमवार क्रमांक	विशेषता
४ ऑगस्ट	पहिला सोमवार	श्रावण सुरुवात
११ ऑगस्ट	दुसरा	नागपंचमी जवळ
१८ ऑगस्ट	तिसरा	गोकुळाष्टमी जवळ
२५ ऑगस्ट	चौथा	ऋषीपंचमी सण

🛕 पुण्याजवळील प्रसिद्ध महादेव मंदिरे | Famous Mahadev Temples Near Pune

श्रावण महिन्यात पुणेकरांसाठी खास आनंदाची गोष्ट म्हणजे पुण्याजवळ अनेक पुरातन, पौराणिक आणि निसर्गरम्य महादेव मंदिरे आहेत. श्रावण सोमवारच्या दिवशी येथे दर्शन घेण्यासाठी मोठी गर्दी असते.

🛕 1️⃣ भीमाशंकर ज्योतिर्लिंग (Bhimashankar Jyotirlinga)

📍स्थान: भीमाशंकर, आंबेगाव तालुका, पुणे

🗺️ अंतर: पुण्यापासून सुमारे 110 किमी

🌟 वैशिष्ट्य:

• हे १२ ज्योतिर्लिंगांपैकी एक आहे.
• सह्याद्रीच्या निसर्गरम्य जंगलात वसलेले.
• येथे भीमा नदीचा उगम झाल्याचे मानले जाते.
• मंदिराचं नागर शैलीचं शिल्पकलेनं भरलेलं बांधकाम पर्यटकांचं लक्ष वेधून घेतं.
• ट्रेकिंग व धार्मिक अनुभवाचं सुंदर मिश्रण.
• UNESCO द्वारे वेस्टर्न घाट बायोडायव्हर्सिटी हॉटस्पॉट म्हणून ओळखलेलं क्षेत्र.

🕉️ श्रावणातील विशेष:

• श्रावण सोमवारला लाखो भाविक गर्दी करतात.
• जलाभिषेकासाठी विशेष रांगा, पालखी सोहळा, महादेवाचा श्रृंगार.
• श्रावण महिन्यात रात्रभर हर हर महादेवच्या घोषात जागर होतो.

🚗 कसे जावे:

• गाडीने: पुणे > राजगुरूनगर > घोडेगाव > भीमाशंकर
• एसटी/प्रायव्हेट बस: पुणे स्टेशन किंवा शिवाजीनगरहून थेट भीमाशंकरसाठी बस उपलब्ध.
• ट्रेकिंग मार्ग: शिदगाव, गणेश घाट, आहुर्ली घाट मार्ग.

🧭 Travel Tips:

• सकाळी लवकर पोहोचा किंवा रात्री निघा.
• ऑनलाइन दर्शन/जल अर्पण बुकिंग आधी तपासा.
• पावसाळ्यात रस्ते थोडे निसरडे असतात – काळजीपूर्वक प्रवास करा.

---

🛕 2️⃣ नीलकंठेश्वर मंदिर (Neelkantheshwar Temple)

📍स्थान: पौड रोडजवळ, खडकवासला धरणाजवळ

🗺️ अंतर: पुण्यापासून सुमारे 45 किमी

🌟 वैशिष्ट्य:

• डोंगरशिखरावर वसलेले मंदिर – ~१००० पायऱ्या चढाव्या लागतात.
• येथे भगवान शिवाच्या विविध रूपांची १००० हून अधिक मूर्ती आहेत.
• त्र्यंबकेश्वर व कैलास पर्वताची प्रतिकृती.
• मंदिरात शिवसह रामायण-महाभारतकालीन प्रसंगांची मूर्तीकला.

🕉️ श्रावणातील विशेष:

• सूर्योदयाच्या वेळी दर्शनासाठी उत्कृष्ट वेळ.
• श्रावणात धार्मिक कथा, कीर्तन, अभिषेक यांचे आयोजन.
• भक्त श्रद्धेनं पायऱ्या चढत ‘ऊँ नमः शिवाय’ मंत्राचा जप करतात.

🚗 कसे जावे:

• गाडीने: पुणे > NDA रोड > खडकवासला > पेठ गाव > नीलकंठेश्वर
• शेवटचा ३०-४० मिनिटांचा ट्रेक असतो.

📸 Photo Alert:

• निसर्गदृश्य, मूर्ती आणि घाट – फोटोग्राफीसाठी स्वर्ग.

---

🛕 3️⃣ ओंकारेश्वर मंदिर, पुणे (Omkareshwar Mandir, Pune City)

📍स्थान: शंकरशेठ रस्ता, पुणे

🗺️ अंतर: पुण्याच्या मध्यवर्ती भागात

🌟 वैशिष्ट्य:

• पुण्यातील ऐतिहासिक आणि प्राचीन शिवमंदिर.
• शंकराचार्यांनी स्थापन केलेले मानले जाते.
• श्रावण महिन्यात रुद्राभिषेक, महाशिवरात्र उत्सव, कथा वाचन.
• शहरात असल्यामुळे सुलभ दर्शन आणि सुसज्ज व्यवस्थापन.

🕉️ श्रावणातील विशेष:

• श्रावण सोमवारी विशेष आरती, फुलांचा श्रृंगार.
• दैनंदिन रुद्राभिषेक सेवा, स्तोत्र पठण.

🚶 कसे जावे:

• पुणे स्टेशन/स्वारगेटपासून ऑटो किंवा PMPML बस.

🎉 अतिरिक्त माहिती:

• शिवभक्त मंडळाद्वारे धार्मिक कार्यक्रमांचं आयोजन होतं.
• महिला भक्तांसाठी श्रावण सोमवार खास सेवा.

---

🛕 4️⃣ सोमेश्वर मंदिर, नारायणपूर (Someshwar Mandir, Narayanpur)

📍स्थान: नारायणपूर, पुरंदर तालुका

🗺️ अंतर: पुण्यापासून सुमारे 40 किमी

🌟 वैशिष्ट्य:

• शिलाहार काळातील स्थापत्यशैलीचे पुरातन मंदिर.
• खूपच शांत, हिरवळयुक्त वातावरणात स्थित.
• मंदिराजवळ नारायणेश्वर मंदिर आणि बालाजी मंदिर.
• मंदिरात सुंदर शिवलिंग व नंदी मूर्ती.

🕉️ श्रावणातील विशेष:

• प्रत्येक सोमवारी जलाभिषेक व आरती.
• गावातील भक्तांच्या गजरात, ढोल-ताशा, भजन, भंडारा.
• श्रावण पूर्णिमा विशेष कार्यक्रम.

🚗 कसे जावे:

• पुणे > कात्रज > कोंढाणे > नारायणपूर

🌿 Nearby Attraction:

• Baneshwar मंदिर, Balaji Mandir Narayanpur – एक दिवसात भेट देता येईल.

---

🛕 5️⃣ शंकर मंदिर, जेजुरीजवळ – कडवई (Shankar Mandir, Kadwai)

📍स्थान: जेजुरीजवळ, कडवई गाव

🗺️ अंतर: पुण्यापासून ~50 किमी

🌟 वैशिष्ट्य:

• छोटं पण शांत मंदिर, डोंगरावर.
• लहानशा गुहेत वसलेले शिवलिंग.
• आसपासच्या भागात अनेक प्राचीन शिवमंदिरांचे अवशेष.
• अर्धनारीश्वर मूर्ती येथे पहायला मिळते.

🕉️ श्रावण विशेष:

• स्थानीय गावकरी श्रावणात महाअभिषेक व आरती आयोजित करतात.
• साधेपणाने पूजाअर्चा आणि भजन.

---

🛕 6️⃣ त्रिंबकेश्वर मंदिर, नाशिक (Bonus Nearby Jyotirling)

📍स्थान: त्र्यंबकेश्वर, नाशिक जिल्हा

🗺️ अंतर: पुण्यापासून ~210 किमी (थोडं लांब, पण तीर्थस्थळ म्हणून महत्त्वाचं)

वैशिष्ट्य:

गोदावरी नदीचा उगमही इथे मानला जातो.

१२ ज्योतिर्लिंगांपैकी एक.

येथे शिवाच्या मुखाच्या ३ प्रतिमा – ब्रह्मा, विष्णू, महेश.

---

5️⃣ रामेश्वर मंदिर, खेचरे – वेल्हा (Rameshwar Temple – Velhe Region)

• स्थान: वेल्हा तालुका, सिंहगड रोड
• अंतर: ~60 किमी
• वैशिष्ट्य:
  • पवन नदीच्या काठावर असलेलं प्राचीन शिवमंदिर
  • ऐतिहासिक पद्धतीने सण साजरे होतात
  • श्रावणात गोड नैवेद्य व कथा वाचन

🛶 Special Tip: नदीकिनारी शिव पूजा करायची अनोखी संधी.

---

📍 Mahadev Temples Summary Table – श्रावणात पुण्याजवळ कुठे जाल?

मंदिराचे नाव	अंतर (किमी)	वैशिष्ट्य	सोमवार खास
भीमाशंकर	110	ज्योतिर्लिंग, ट्रेक	जलाभिषेक, यात्रा
नीलकंठेश्वर	45	डोंगरावरील मंदिर	रुद्राभिषेक, भजन
ओंकारेश्वर, पुणे	0 (शहरातच)	दैनंदिन पूजा, शिव पुराण	भक्तीमय आरती
सोमेश्वर, नारायणपूर	40	प्राचीन मंदिर, शांत परिसर	अभिषेक व कथा
रामेश्वर, वेल्हा	60	नदीकाठावरचं मंदिर	नैवेद्य व धार्मिक कथा

---

📊 मंदिर तुलना तक्ता:

मंदिर	अंतर (किमी)	वैशिष्ट्ये	श्रावण खास	ट्रेकिंग
भीमाशंकर	~110	ज्योतिर्लिंग, जंगलात	लाखो भाविक, रात्रभर दर्शन	हो
नीलकंठेश्वर	~45	डोंगर, मूर्ती संग्रह	सूर्योदय दर्शन, पूजाविधी	हो
ओंकारेश्वर	शहरात	शंकरशेठ रस्त्यावर, शिवपुराण	विशेष आरती	नाही
सोमेश्वर	~40	प्राचीन मंदिर, शांत परिसर	जलाभिषेक, कथा	नाही
पाटेश्वर	~130	100+ शिवलिंग	ध्यान, साधना	हो

---

⛩️ कोणतं मंदिर कधी जावं?

सोमवार	गर्दी	सुचवलेलं मंदिर
1ला	मध्यम	ओंकारेश्वर, पुणे
2रा	जास्त	नीलकंठेश्वर
3रा	टॉप गर्दी	भीमाशंकर
4था	कमी	रामेश्वर, वेल्हा

📅 श्रावण महिन्यासाठी स्पेशल टिप्स:

टिप	माहिती
दर्शनासाठी वेळ	पहाटे ५:३० – १२:००, संध्याकाळी ४:०० – ८:३०
जलाभिषेक	काही मंदिरात ऑनलाइन बुकिंग आवश्यक
गर्दीचे दिवस	प्रत्येक सोमवारी, श्रावण पूर्णिमा, नागपंचमी
पोशाख	साधा भारतीय पोशाख व पारंपरिक वेशभूषा प्राधान्य
फोटो/व्हिडिओ	काही ठिकाणी मंदिरात फोटो/व्हिडिओस बंदी असते

पुण्याजवळील कोणतं महादेव मंदिर सर्वात प्रसिद्ध आहे?

उत्तर: भीमाशंकर मंदिर हे १२ ज्योतिर्लिंगांपैकी एक असून पुण्याजवळील सर्वात प्रसिद्ध शिवमंदिर आहे.

भीमाशंकर मंदिरासाठी ऑनलाईन दर्शन बुकिंग करता येतं का?

उत्तर: होय, खास गर्दीच्या दिवशी ऑनलाईन जल अर्पण किंवा दर्शन स्लॉट्स उपलब्ध असतात. महाराष्ट्र मंदिर व्यवस्थापन संकेतस्थळावर तपासता येते.

नीलकंठेश्वर मंदिराला किती पायऱ्या आहेत?

उत्तर: सुमारे १००० पायऱ्या आहेत. त्यासाठी योग्य शूज व पाण्याची सोय ठेवा.

पुण्याजवळ श्रावणात कोणती प्रसिद्ध शिवमंदिरे आहेत?

पुण्याजवळ भीमाशंकर, नीलकंठेश्वर, ओंकारेश्वर, सोमेश्वर (नारायणपूर), आणि बनेश्वर ही प्रसिद्ध शिवमंदिरे आहेत.

भीमाशंकर मंदिर किती किलोमीटर आहे पुण्यापासून?

भीमाशंकर मंदिर पुण्यापासून सुमारे 110 किमी अंतरावर आहे.

श्रावण महिन्यात भीमाशंकरला दर्शनासाठी किती गर्दी असते?

श्रावणात विशेषतः सोमवारच्या दिवशी लाखो भाविक दर्शनासाठी भीमाशंकर येथे गर्दी करतात.

नीलकंठेश्वर मंदिर कसे पोहोचायचे?

पुण्याहून पौड रोडमार्गे खडकवासला धरण पार करून नीलकंठेश्वर मंदिर डोंगर चढून पोहोचता येते.

नीलकंठेश्वर मंदिर कोणत्या गोष्टीसाठी प्रसिद्ध आहे?

हे मंदिर त्यातील 1000+ पाषाण शिल्पे आणि त्र्यंबकेश्वर-कैलास पर्वत प्रतिकृतीसाठी प्रसिद्ध आहे.

ओंकारेश्वर मंदिर कोणत्या भागात आहे?

हे पुणे शहरातील शंकरशेठ रस्त्यावर, शहराच्या मध्यवर्ती भागात आहे.

श्रावण सोमवारी कोणत्या मंदिरात विशेष अभिषेक असतो?

भीमाशंकर, ओंकारेश्वर, आणि सोमेश्वर (नारायणपूर) मंदिरांमध्ये श्रावण सोमवारी विशेष जलाभिषेक होतो.

पुण्याजवळील शिवमंदिरांची एक दिवसाची ट्रीप कशी करावी?

पुण्यातून सकाळी लवकर निघून नारायणपूर, बनेश्वर, नंतर नीलकंठेश्वर अशी ट्रीप प्लान करू शकता.

भीमाशंकर मंदिर ट्रेकिंगसाठी योग्य आहे का?

होय, सह्याद्रीच्या दाट जंगलातून जाणारा मार्ग ट्रेकिंगप्रेमींसाठी सर्वोत्तम आहे.

बनेश्वर मंदिर कुठे आहे?

बनेश्वर मंदिर पुण्याजवळील बेलसर फाट्यानजीक आहे आणि निसर्गरम्य परिसरात वसलेले आहे.

नीलकंठेश्वर मंदिराला किती वेळ लागतो डोंगर चढून?

साधारणतः 30-45 मिनिटांचा चढ लागतो, पण तो सहज शक्य आहे.

श्रावण महिन्यात कोणते मंदिर सर्वाधिक गर्दीचे असते?

भीमाशंकर ज्योतिर्लिंग सर्वाधिक भाविक आकर्षित करते.

ओंकारेश्वर मंदिराचे विशेषत्व काय आहे?

हे शहरात असूनही अत्यंत शांत, आणि श्रावणात शिवपुराण, रुद्राभिषेक यासारखे कार्यक्रम आयोजित होतात.

बनेश्वर व सोमेश्वर मंदिर एकत्र भेट देता येईल का?

होय, दोन्ही मंदिरं जवळजवळ असून एकाच दिवशी भेट देता येते.

श्रावण महिन्यात कोणते दिवस विशेष मानले जातात?

प्रत्येक सोमवार, नागपंचमी, रक्षाबंधन, आणि प्रदोष व्रत हे दिवस महत्त्वाचे असतात.

भीमाशंकर मंदिरात मुक्कामाची सोय आहे का?

होय, मंदिराजवळ अनेक धर्मशाळा, निवासगृहे व हॉटेल्स उपलब्ध आहेत.

नीलकंठेश्वरला पोहोचण्यासाठी बेस्ट वेळ कोणती?

पहाटे सूर्योदयाच्या वेळेस पोहोचल्यास मंदिरात विशेष सौंदर्य अनुभवता येते.

पुण्यातून भीमाशंकरसाठी एसटी बस आहे का?

हो, पुणे एसटी स्टँडहून भीमाशंकरसाठी नियमित बसेस आहेत.

श्रावणात कोणते फळाहाराचे stalls मंदिराजवळ मिळतात?

पौर्णिमा, सोमवार किंवा महाशिवरात्रीसारख्या दिवशी अनेक फळाहार, उपवास जेवण stalls मिळतात.

पुण्यातील कोणते मंदिर सकाळच्या आरतीसाठी प्रसिद्ध आहे?

ओंकारेश्वर मंदिरात दररोज सकाळी भव्य आरती केली जाते.

श्रावण सोमवारी कोणत्या रंगाचे कपडे घालावे?

पांढरे किंवा गडद निळे रंग श्रावण सोमवारी शुभ मानले जातात.

महिला भक्तांसाठी काही विशेष सेवा आहेत का?

हो, काही मंदिरांमध्ये महिलांसाठी विशेष रांगा, जलाभिषेक सुलभता दिली जाते.

नारायणपूरचं सोमेश्वर मंदिर किती जुनं आहे?

हे मंदिर शिलाहार राजवटीतील असून हजारो वर्षे जुने आहे.

बालाजी मंदिर आणि सोमेश्वर मंदिर एकत्र का भेट द्यावे?

हे दोन्ही एकमेकांच्या अगदी जवळ आहेत आणि धार्मिक दृष्टिकोनातून पूरक आहेत.

श्रावण महिन्यात मंदिर दर्शनासाठी वेळ कोणती चांगली?

सकाळी 6 ते 9 आणि सायंकाळी 5 ते 7 ही वेळ सर्वात उत्तम मानली जाते.

बनेश्वर मंदिरात कोणते उत्सव साजरे होतात?

श्रावण सोमवार, महाशिवरात्री, आणि प्रदोष व्रत येथे साजरे केले जातात.

पुणे शहरात शिवमंदिरांचे यादी मिळू शकते का?

होय, पुणे महानगरपालिकेच्या वेबसाइटवर किंवा गुगल मॅप्सवर यादी उपलब्ध आहे.

श्रावण महिन्यात कोणता दिवस भीमाशंकरला जास्त गर्दी असतो?

श्रावणातील दुसरा व चौथा सोमवार हा गर्दीच्या दृष्टीने अत्यंत महत्त्वाचा असतो.

नीलकंठेश्वरमध्ये भक्तांसाठी जेवण/प्रसाद असतो का?

हो, विशेष दिवशी महाप्रसादाची सोय केली जाते.

श्रावण महिन्यात शिवपूजन कसे करावे?

पंचामृत अभिषेक, बेलपत्र अर्पण, आणि महामृत्युंजय जप हे श्रावणात केले जातात.

भीमाशंकर मंदिर UNESCO site आहे का?

नाही, पण ते सह्याद्री बायोडायव्हर्सिटी हेरिटेज क्षेत्रात मोडते.

नीलकंठेश्वर मंदिरात वाहनतळ आहे का?

होय, डोंगराच्या पायथ्याशी वाहनतळ उपलब्ध आहे.

पुण्यातील ओंकारेश्वर मंदिरात कुठल्या पूजाविधी होतात?

रुद्राभिषेक, महामृत्युंजय जप, कथा वाचन आणि विशेष आरत्या इथे होतात.

बनेश्वर मंदिरासाठी कोणता मार्ग चांगला आहे?

कात्रज घाट – बेलसर फाटा – बनेश्वर हा सर्वात सोपा मार्ग आहे.

नीलकंठेश्वर मंदिर परिसरात फोटोसाठी बेस्ट स्पॉट कोणते?

कैलास प्रतिकृतीमागील डोंगर उतार आणि शिल्पांसमोरचा सभामंडप फोटोसाठी बेस्ट लोकेशन आहे.

श्रावण महिन्यात ऑनलाइन दर्शनाची सुविधा कोणत्या मंदिरात आहे?

भीमाशंकर मंदिरात गर्दीच्या दिवशी ऑनलाइन दर्शन व जल अर्पणची सुविधा उपलब्ध असते.