पंढरपूर हे महाराष्ट्रातील एक पवित्र तीर्थक्षेत्र आहे, जे श्री विठोबा-रुक्मिणी मंदिर, आषाढी वारी, आणि वारकरी संप्रदायासाठी प्रसिद्ध आहे.
2025 मध्ये पंढरपूर वारीचा अनुभव घेण्याची योजना करत असाल, तर हा ब्लॉग तुमच्यासाठी परिपूर्ण आहे.
📌 पंढरपूर(Pandharpur) म्हणजे काय?
पंढरपूर हे महाराष्ट्र राज्यातील सोलापूर जिल्ह्यातील एक पवित्र आणि ऐतिहासिक तीर्थक्षेत्र आहे. हे चंद्रभागा (भीमा) नदीच्या काठावर वसलेलं असून,
येथे श्री विठ्ठल आणि रुक्मिणी देवीचं प्रसिद्ध मंदिर आहे.
विठोबा हे भगवान श्रीकृष्णाचे एक रूप मानले जाते आणि त्यांना ‘पांडुरंग’, ‘विठ्ठल’ अशा नावांनी सुद्धा ओळखलं जातं.
पंढरपूरला विदर्भातील काशी, भक्तीचा केंद्रबिंदू आणि वारी संप्रदायाचे प्रमुख तीर्थक्षेत्र मानले जाते.
दरवर्षी आषाढी आणि कार्तिकी एकादशीला लाखो वारकरी पंढरपूरला विठोबाच्या दर्शनासाठी येतात.
ठळक वैशिष्ट्य:
- चंद्रभागा नदीचा अर्धचंद्राकार वळसा
- संत तुकाराम, संत ज्ञानेश्वर, संत नामदेव यांसारख्या संतांची वारी परंपरा
- महाराष्ट्रातील सर्वात मोठी पायी वारी (पालखी सोहळा)
👉 याचमुळे पंढरपूर फक्त एक मंदिर किंवा शहर नाही, तर भक्ती, एकात्मता आणि सामाजिक समरसतेचं प्रतीक आहे. याला “विदर्भातील काशी” असेही म्हणतात.
📌 विठ्ठल मंदिराचा इतिहास
- मंदिराची स्थापना 11व्या शतकात झाली.
- यादव राजवटीत मंदिराचा विस्तार झाला.
- भक्त पुंडलीकाच्या भक्तीमुळे विठोबा येथे स्थायिक झाले.
- संत नामदेव, तुकाराम, ज्ञानेश्वर, एकनाथ, चोखामेळा यांनी येथे भक्ती केली.
पंढरपूरचं विठोबा-रुक्मिणी मंदिर हे महाराष्ट्रातील एक प्राचीन आणि अत्यंत पूजनीय मंदिर आहे. याचा इतिहास हजार वर्षांहून अधिक जुना आहे.
📌 स्थापनेचा इतिहास:
- या मंदिराची स्थापना 11व्या शतकात झाल्याचं मानलं जातं.
- यादव राजवटीत (12-13वे शतक) या मंदिराचा विशाल विस्तार करण्यात आला.
- भक्त पुंडलीकाच्या भक्तीमुळे भगवान विठोबा पंढरपूरमध्ये स्थिरावले, असं पौराणिक मान्यता सांगते.
📌 संत परंपरेतील महत्त्व:
- संत नामदेव, संत तुकाराम, संत ज्ञानेश्वर, संत एकनाथ, संत चोखामेळा यांसारख्या महान संतांनी याच मंदिरात विठोबाच्या चरणी आपली भक्ती अर्पण केली.
- संत नामदेव यांचं विशेष महत्त्व, कारण मंदिराच्या पायऱ्यांवर (संत नामदेव पायऱ्या) त्यांनी अभंग गायन केलं.
📌 खास वैशिष्ट्यं:
- मंदिरात काळ्या दगडात घडवलेली विठोबा मूर्ती उभी असून, हात कंबरेवर ठेवलेली आहे.
- मूर्तीचा चेहरा पूर्वेकडे आहे, म्हणजे सूर्योदयाकडे.
- मूर्तीसमोर पुंडलीकाचा पिंड ठेवलेला आहे.
- गर्भगृहात स्त्रियांसाठी प्रवेश प्रतिबंधित आहे, ही परंपरा अनेक वर्षांपासून चालू आहे.
📌 पौराणिक कथा: भक्त पुंडलीक आणि विठोबा
भक्त पुंडलीकाच्या सेवाभावामुळे परमेश्वर स्वतः त्याच्या घरी आले आणि पुंडलीकाने आपल्या आई-वडिलांची सेवा सोडू नये म्हणून विठोबाला दारातच थांबायला सांगितलं.
तेव्हापासून विठोबा हात कंबरेवर ठेवून उभे राहिले, अशी कथा सांगितली जाते.
पंढरपूरच्या विठोबा मंदिराची कहाणी भक्त पुंडलीकाच्या अद्वितीय भक्तीने सुरू होते.
📌 कथा कशी घडली?
पुंडलीक नावाचा एक तरुण आधी खूप उधळा आणि आई-वडिलांना त्रास देणारा होता. एकदा त्याने काही संतांची सेवा टाळली आणि नंतर त्यांच्या उपदेशामुळे त्याला आपली चूक कळली.
त्याने आयुष्यभर आई-वडिलांची सेवा करण्याचा संकल्प केला.
तेव्हाच भगवान श्रीकृष्ण (विठोबा) त्याच्या भक्तीची परीक्षा घेण्यासाठी पंढरपूरला आले.
पुंडलीक त्या वेळी आपल्या आई-वडिलांच्या पायांना मसाज करत होता. विठोबा दारात आले तरी पुंडलीकाने त्यांच्याकडे पाहिलंही नाही.
परंतु, तो घराबाहेर विटेवर (सपाट दगडावर) उभे राहा म्हणून विठोबाला सांगतो आणि आपली सेवा चालू ठेवतो.
पुंडलीकाच्या आई-वडिलांवरील अटूट भक्तीने विठोबा इतके प्रसन्न झाले की, ते कायम तिथेच हात कंबरेवर ठेवून विटेवर उभे राहिले.
त्यावेळी विठोबाने सांगितलं,
“जेथे भक्त आहे, तेथेच मी आहे.”
यापासून पंढरपूर हे विठोबा भक्तांचं तीर्थक्षेत्र बनलं.
📌 या कथेचं महत्व:
- आई-वडिलांची सेवा हाच खरा धर्म हे शिकवणारा संदेश.
- भक्तीमध्ये भक्ताचा भाव सर्वांत मोठा असतो.
- सामाजिक समरसतेचा आणि सेवाभावाचा आदर्श.
आजही विठोबा मूर्ती विटेवर उभे आहेत आणि भक्त पुंडलीकाचं स्मारक त्यांच्या समोर आहे.
👉 ही कथा वाचताना भाविक आजही “ज्ञानोबा-तुकाराम”चा जयघोष करतात आणि पंढरपूर वारीला पायी चालत जातात.
📌 मंदिर वैशिष्ट्ये
- विठोबा मूर्ती काळ्या दगडात उभी, हात कंबरेवर.
- गर्भगृहात स्त्रियांसाठी प्रवेश बंद.
- पायावर मस्तक ठेवण्याची परंपरा.
- रुक्मिणी देवीचे मंदिर शेजारी.
- संत नामदेव पायऱ्या – २१ पायऱ्या.
📌 पंढरपूर वारी 2025
वारी म्हणजे संतांच्या पालख्या पंढरपूरकडे येण्याची परंपरा. ही यात्रा आषाढी एकादशी (6 जुलै 2025) रोजी संपते.
पालख्या:
- संत तुकाराम महाराज पालखी – देहू येथून 18 जून 2025 रोजी प्रस्थान.
- संत ज्ञानेश्वर महाराज पालखी – आळंदी येथून 19 जून 2025 रोजी प्रस्थान.
वारी वैशिष्ट्ये:
- 250+ किमी पायी प्रवास.
- लाखो भाविक, टाळ-मृदुंग, अभंग गजर.
- दिंडी – वारकऱ्यांचे ताफे.
- सामाजिक समरसतेचे प्रतीक.
वारी म्हणजे काय?
वारी ही महाराष्ट्रातील हजारो वर्षांची संतपरंपरा असलेली पायी पालखी यात्रा आहे,
जिथे संत तुकाराम महाराज आणि संत ज्ञानेश्वर महाराजांच्या पालख्या लाखो वारकऱ्यांसह पंढरपूरकडे आषाढी एकादशीला विठोबाच्या दर्शनासाठी निघतात.
📌 वारी 2025 ची खास वैशिष्ट्यं:
- 250+ किलोमीटरचा पायी प्रवास
- लाखो भाविक, टाळ-मृदुंगाचा गजर, अभंग गाणं
- सामाजिक समरसतेचा जिवंत अनुभव
- दिंडी म्हणजे गटाने चालणारे वारकऱ्यांचे ताफे
- पंढरपूरमध्ये आषाढी एकादशी (6 जुलै 2025) रोजी वारीचा शेवट आणि दर्शन
📌 वारी 2025 दिनदर्शिका
✳️ संत तुकाराम महाराज पालखी (देहू ते पंढरपूर)
| दिनांक | ठिकाण |
|---|---|
| 18 जून | देहू – प्रस्थान सोहळा |
| 19 जून | आकुर्डी |
| 20 जून | पुणे (नानापेठ) |
| 21 जून | हडपसर |
| 22 जून | लोणी काळभोर |
| 23 जून | यवत |
| 24 जून | वरवंड |
| 25 जून | बारामती |
| 26 जून | इंदापूर |
| 27 जून | अकलूज – रिंगण सोहळा |
| 28 जून | माळशिरस |
| 29 जून | नातेपुते |
| 30 जून | वेळापूर |
| 1 जुलै | पंढरपूर रोड |
| 2 जुलै | भंडिशेगाव |
| 3 जुलै | वाखरी |
| 5 जुलै | पंढरपूर आगमन |
| 6 जुलै | आषाढी एकादशी – दर्शन |
✳️ संत ज्ञानेश्वर महाराज पालखी (आळंदी ते पंढरपूर)
| दिनांक | ठिकाण |
|---|---|
| 19 जून | आळंदी – प्रस्थान |
| 20 जून | पुणे (भवानीपेठ) |
| 21 जून | पुणे – कार्यक्रम |
| 22 जून | सासवड |
| 23 जून | सासवड – विश्रांती |
| 24 जून | जेजुरी |
| 25 जून | वाल्हे |
| 26 जून | लोणंद |
| 27 जून | तरडगाव |
| 28 जून | फलटण |
| 29 जून | बरड |
| 30 जून | नातेपुते |
| 1 जुलै | माळशिरस |
| 2 जुलै | वेळापूर |
| 3 जुलै | भंडिशेगाव |
| 4 जुलै | वाखरी |
| 5 जुलै | पंढरपूर आगमन |
| 6 जुलै | आषाढी एकादशी – दर्शन |
📌 वारीचे महत्व
- महाराष्ट्रात सर्व जाती-धर्माचे लोक एकत्र चालणारी एकमेव भक्तीची चळवळ
- भेदाभेद न करता एकोप्याने चालणारा प्रवास
- अभंग, कीर्तन, भजन, टाळ-मृदुंगाच्या गजरात भाविकांचा सामूहिक पायी प्रवास
- महाराष्ट्रातली सर्वात मोठी पायी यात्रा
📌 दर्शन वेळा
| दर्शन प्रकार | वेळ |
|---|---|
| काकड आरती | सकाळी ४:३० |
| सकाळचे दर्शन | ५:३० ते १:३० |
| दुपारचे दर्शन | ३:०० ते ७:३० |
| शेज आरती | रात्री ९:३० |
टीप: गर्दीच्या दिवशी Online Darshan Booking करणे आवश्यक.
📌 ऑनलाईन दर्शन बुकिंग
- अधिकृत वेबसाइट: vitthalrukminimandir.org
- e-pass बुकिंग, ओळखपत्र आवश्यक.
- VIP दर्शन, सामान्य दर्शन स्लॉट उपलब्ध.
📌 पंढरपूरला कसे जायचे?
पंढरपूर हे महाराष्ट्रातील सोलापूर जिल्ह्यात असून देशभरातून येथे भाविक दर्शनासाठी येतात.
तुम्ही रेल्वेने, बसने किंवा वैयक्तिक वाहनाने सहज पंढरपूरला पोहोचू शकता.
🚆 रेल्वेने पंढरपूरला कसे जायचे?
- Pandharpur Railway Station (PVR) हे पंढरपूरमधील मुख्य रेल्वे स्टेशन.
- थेट ट्रेन सुविधा — मुंबई, पुणे, सोलापूर, सांगली, कोल्हापूर येथून नियमित गाड्या उपलब्ध.
- आषाढी आणि कार्तिकी एकादशीच्या काळात विशेष यात्रा गाड्याही चालविल्या जातात.
🚌 बसने पंढरपूरला कसे जायचे?
- MSRTC (ST) महामंडळाच्या बस सेवा महाराष्ट्रातील प्रमुख शहरांमधून नियमित.
- थेट बस — पुणे, सोलापूर, सातारा, कोल्हापूर, लातूर, बीड, औरंगाबाद
- ऑनलाईन बुकिंग — msrtc.maharashtra.gov.in
🚗 स्वतःच्या वाहनाने पंढरपूर प्रवास
- पुणे – पंढरपूर: 210 किमी (सुमारे 5 तास)
- सोलापूर – पंढरपूर: 72 किमी (सुमारे 1.5 तास)
- सातारा – पंढरपूर: 180 किमी (सुमारे 4.5 तास)
- रस्ता स्थिती: चांगली, मात्र वारीच्या दिवसांत वाहतूक मोठ्या प्रमाणात वाढते.
✈️ एअरपोर्ट जवळचा
- सर्वात जवळचं विमानतळ: सोलापूर एअरपोर्ट (72 किमी)
- त्यानंतर रेल्वे / टॅक्सी / बसद्वारे पंढरपूर
📌 महत्त्वाच्या सूचना:
- वारीच्या काळात गर्दीमुळे वाहतूक कोंडी होते, त्यामुळे अगोदरच नियोजन करा.
- रेल्वे/बस बुकिंग आषाढी एकादशीच्या 15-20 दिवस आधीच करा.
- ई-पास किंवा ऑनलाईन दर्शन स्लॉट बुक करून प्रवास आखा.
📌 निवास व्यवस्था
वारीच्या काळात गर्दी असल्याने पूर्व बुकिंग आवश्यक.
| हॉटेल/धर्मशाळा | दर (₹/दिवस) | संपर्क |
|---|---|---|
| Vitthal Lodge | ₹700-1200 | 2186-223XXX |
| Sai Residency | ₹900-1500 | 2186-224XXX |
| MTDC Resort | ₹1600+ | maharashtratourism.gov.in |
📌 पंढरपूरमध्ये बघण्यासारखी ठिकाणे
पंढरपूरमध्ये केवळ विठोबा मंदिरच नव्हे, तर भक्ती, इतिहास आणि संस्कृतीचा वारसा सांगणारी अनेक ठिकाणं आहेत. तुमच्या यात्रेचा अनुभव अधिक भक्तिमय करण्यासाठी ही ठिकाणं नक्की भेट द्या:
✅ श्री विठोबा-रुक्मिणी मंदिर
पंढरपूरचं सर्वात प्रसिद्ध आणि पवित्र मंदिर. विठोबा आणि रुक्मिणी देवीची मूर्ती येथे विराजमान आहे. आषाढी आणि कार्तिकी एकादशीला लाखो भाविक येथे येतात.
✅ पुंडलीक मंदिर
भगवान विठोबाला पंढरपूरमध्ये आणणाऱ्या भक्त पुंडलीकाचं स्मारक. मंदिर विठोबा मंदिराच्या अगदी जवळ आहे.
✅ चोखामेळा समाधी
समाजसमरसतेचा आदर्श देणाऱ्या संत चोखामेळा यांची समाधी विठोबा मंदिर परिसरात आहे. सर्व जाती धर्मासाठी प्रेरणास्थान.
✅ संत नामदेव पायरी
संत नामदेव यांनी इथे बसून विठोबाच्या चरणी अभंग गायले. या पायऱ्यांना आजही भाविक डोके टेकवतात.
✅ चंद्रभागा नदी घाट
भीमा नदीला येथे अर्धचंद्राकार वळण आहे. यात स्नान करणे पुण्यकारक मानले जाते, विशेषतः आषाढी आणि कार्तिकी एकादशीच्या दिवशी.
✅ ISKCON मंदिर
आधुनिक पद्धतीचं श्रीकृष्ण मंदिर. स्वच्छ, शांत परिसरात कीर्तन आणि प्रसादाचा अनुभव.
✅ कैकाडी महाराज मठ
संत कैकाडी महाराज यांचं ध्यानस्थ मठ. येथे अखंड हरीनाम सप्ताह आणि कीर्तन सोहळे आयोजित होतात.
✅ गजानन महाराज मंदिर
श्री गजानन महाराज यांचे मंदिर, जे गजानन भक्तांसाठी श्रद्धास्थान आहे.
✅ प्रभुपाद घाट
चंद्रभागा नदीच्या काठावर सुंदर घाट. येथे प्रभुपाद महाराजांच्या समाधी आणि नामस्मरणाचा माहोल.
✅ तुळसी वृंदावन
प्राचीन तुळसी वन, जिथे वारकरी हरिपाठ आणि कीर्तन करत बसतात. शांती आणि भक्तीने भारावलेलं ठिकाण.
📌 खास खाण्याची ठिकाणं
- Shri Purohit Sweets – गुलाबजाम, बासुंदी
- Parbrahma Pure Veg – शुद्ध शाकाहारी थाळी
- Banshankari Foods – घरगुती जेवण
- Sahyadri Dining Hall – मिसळ पाव
- Popular Restaurant – स्थानिक जेवण
- Stutees Food – फास्ट फूड
- Reshma Green Foods – हेल्दी पर्याय
📌 Pandharpur Travel Tips
- गर्दीच्या काळात e-pass बुक करा.
- रात्री दर्शन बंद असतो.
- चंद्रभागा नदीत पोहणे टाळा.
- टाळ-मृदुंग घेऊन भजन करा.
- पाण्याची बाटली, औषधे सोबत ठेवा.
📌 Pandharpur Yatra Dates 2025
| उत्सव | तारीख |
|---|---|
| आषाढी एकादशी | 6 जुलै 2025 |
| कार्तिकी एकादशी | 2 डिसेंबर 2025 |
📌 निष्कर्ष
पंढरपूर यात्रा ही केवळ धार्मिक यात्रा नसून ती एक आध्यात्मिक, सामाजिक आणि सांस्कृतिक चळवळ आहे.
2025 मध्ये तुम्ही जर विठोबाच्या दर्शनासाठी जाण्याचा विचार करत असाल, तर ही माहिती तुमच्यासाठी अत्यंत उपयुक्त ठरेल.
FAQ’S
पंढरपूर वारी 2025 ची तारीख कोणती आहे?
आषाढी एकादशी 2025 मध्ये 6 जुलै रोजी आहे. त्याच दिवशी विठोबा मंदिरात लाखो भाविक दर्शनासाठी येतात.
पंढरपूर विठोबा मंदिराची दर्शन वेळ काय आहे?
सकाळी ५:३० ते दुपारी १:३०, दुपारी ३:०० ते सायंकाळी ७:३० आणि रात्री ९:३० वाजता शेज आरती होते. गर्दीच्या दिवशी e-pass बुकिंग आवश्यक आहे.
पंढरपूर वारी म्हणजे नेमकं काय?
वारी म्हणजे संतांच्या पालख्या, लाखो वारकरी, टाळ-मृदुंग आणि अभंगाच्या गजरात पायी चालत पंढरपूरला विठोबाच्या दर्शनासाठी जाणारी यात्रा.
देहू ते पंढरपूर पालखी 2025 मार्ग आणि दिनदर्शिका कोणती?
संत तुकाराम महाराज पालखी 18 जून 2025 रोजी देहू येथून प्रस्थान करेल आणि 6 जुलै रोजी पंढरपूरला पोहोचेल. दररोज विशिष्ट गावात मुक्काम असतो.
आळंदी ते पंढरपूर पालखी 2025 चा रूट आणि सोहळा कधी?
संत ज्ञानेश्वर महाराज पालखी 19 जून 2025 रोजी आळंदी येथून निघेल आणि 6 जुलै रोजी आषाढी एकादशीला पंढरपूरला पोहोचेल.
पंढरपूरला जाण्यासाठी कोणती रेल्वे उपलब्ध आहे?
पंढरपूर रेल्वे स्टेशनवर मुंबई, पुणे, सोलापूर, कोल्हापूर, सांगली येथून थेट गाड्या चालतात. वारीच्या दिवशी विशेष गाड्याही असतात.
पंढरपूर वारीत e-pass कसा बुक करायचा?
पंढरपूर विठोबा मंदिराच्या अधिकृत वेबसाइटवर vitthalrukminimandir.org वर जाऊन e-pass बुक करता येतो. ओळखपत्र आवश्यक आहे.
पंढरपूर विठोबा दर्शन ऑनलाईन कसे करायचे?
तुम्ही vitthalrukminimandir.org या अधिकृत वेबसाईटवरून Live Darshan पाहू शकता. मंदिर समितीचा मोबाईल अ‍ॅप देखील उपलब्ध आहे.
पंढरपूरमध्ये कोणती हॉटेल्स आणि धर्मशाळा आहेत?
Vitthal Lodge, Sai Residency, MTDC Resort, आणि अनेक धर्मशाळा आणि लॉजिंग सुविधा उपलब्ध आहेत. वारीच्या काळात पूर्व बुकिंग आवश्यक.
चंद्रभागा नदीत स्नान का महत्वाचं मानलं जातं?
चंद्रभागा नदीत स्नान केल्याने पापमुक्ती आणि पुण्य लाभतो, असं मानलं जातं. विशेषतः आषाढी आणि कार्तिकी एकादशीच्या दिवशी याला विशेष महत्त्व आहे.
संत तुकाराम आणि ज्ञानेश्वर पालखी एकत्र येते का?
होय. दोन्ही पालख्या 5 जुलै रोजी वाखरी गावात एकत्र येतात आणि 6 जुलै रोजी आषाढी एकादशीला पंढरपूरात प्रवेश करतात.
वारीमध्ये दिंडी म्हणजे काय?
दिंडी म्हणजे टाळ-मृदुंगासह गटाने (ताफा) चालणारे वारकऱ्यांचे संच. प्रत्येक दिंडीचा आपला क्रमांक आणि व्यवस्था असते.
वारीत टाळ-मृदुंगाचा गजर कसा असतो?
टाळ, मृदुंग आणि अभंगाच्या गजरात संपूर्ण वारी वातावरण भक्तिमय असतं. वारकरी अभंग म्हणत चालत असतात.
पंढरपूर विठोबा मंदिराचा इतिहास काय आहे?
हे मंदिर 11व्या शतकात बांधण्यात आलं. यादव राजवटीत विस्तार झाला. भक्त पुंडलीकामुळे विठोबा येथे स्थिरावले अशी पौराणिक कथा आहे.
पंढरपूर वारीत महिला गर्भगृहात का जाऊ शकत नाहीत?
परंपरेनुसार विठोबा मंदिराच्या गर्भगृहात स्त्रियांसाठी प्रवेश प्रतिबंधित आहे. मात्र स्पर्श दर्शन आणि मुखदर्शन उपलब्ध आहे.
पंढरपूर यात्रा 2025 साठी वाहतूक कशी आहे?
वारीच्या दिवसांत वाहतूक अतिशय जड असते. त्यामुळे रेल्वे, बस किंवा आधीच बुकिंग केलेल्या वाहनाने प्रवास करावा.
पंढरपूरला कोणत्या विमानतळाजवळ आहे?
सोलापूर विमानतळ (72 किमी) हे सर्वात जवळचं विमानतळ आहे. तिथून टॅक्सी किंवा रेल्वेने पंढरपूर गाठता येतं.
पंढरपूर विठोबा मंदिरात स्पर्श दर्शन कोणत्या वेळी असते?
प्रत्येक दिवशी ५:३० ते १:३० या वेळेत दर्शन खुलं असतं. विशेष गर्दीच्या दिवशी Online Slot घेणे आवश्यक असते.
Pandharpur Travel Tips काय आहेत?
गर्दीच्या दिवशी e-pass घेणं, पाण्याची बाटली आणि औषधं जवळ ठेवणं, चंद्रभागा नदीत पोहणं टाळणं आणि टाळ-मृदुंग सोबत नेणं उपयुक्त ठरतं.
पंढरपूरमध्ये बघण्यासारखी प्रमुख ठिकाणं कोणती?
श्री विठोबा-रुक्मिणी मंदिर, पुंडलीक मंदिर, चोखामेळा समाधी, संत नामदेव पायरी, चंद्रभागा नदी घाट, ISKCON मंदिर, कैकाडी महाराज मठ आणि गजानन महाराज मंदिर.
पंढरपूर वारीत किती लोक सहभागी होतात?
दरवर्षी पंढरपूर वारीत 10 ते 12 लाखांहून अधिक भाविक सहभागी होतात. आषाढी एकादशीला ही संख्या आणखी वाढते.
पंढरपूर वारी 2025 मध्ये किती दिंड्या असणार आहेत?
2025 मध्ये साधारण 3000 पेक्षा जास्त नोंदणीकृत दिंड्या पालखीत सहभागी होतील. त्यात वेगवेगळ्या गावांमधील वारकरी मंडळं असतात.
पंढरपूर वारीत कोणते अभंग गाणे गातात?
ज्ञानेश्वर माउलींचे हरिपाठ, संत तुकाराम महाराजांचे गजर, अभंग — “पंढरीनाथा मज दाव पाय”, “ज्ञानोबा माउली तुकाराम” हे अभंग विशेष गातात.
वारीमध्ये वाखरी vakhri गावाचे महत्त्व काय?
वारीच्या शेवटच्या टप्प्यात संत ज्ञानेश्वर आणि संत तुकाराम पालख्या वाखरी या गावात एकत्र येतात. इथे भाविकांची मोठी गर्दी असते.
पंढरपूर वारीत सहभागी होण्यासाठी काय करावे लागते?
आपल्या गावातील दिंडीत नाव नोंदवून किंवा स्वतंत्रपणे पंढरपूर वारीसाठी पायी जाता येतं. e-pass किंवा दर्शन स्लोट बुकिंग करणे शिफारस केली जाते.
पंढरपूरमध्ये कोणते खास पदार्थ मिळतात?
गुलाबजाम, बासुंदी, मिसळ पाव, पिठलं-भाकरी, घरगुती जेवण आणि फास्ट फूडचे स्टॉल वारीच्या काळात विशेष लोकप्रिय असतात.
पंढरपूर वारीत महिलांसाठी कोणती सोय आहे?
महिला वारकऱ्यांसाठी स्वतंत्र दिंडी व्यवस्था, निवासधाम, तसेच विशेष महिला सुविधा केंद्र व मेडिकल कॅम्प उपलब्ध असतात.
वारीदरम्यान वैद्यकीय सुविधा उपलब्ध आहेत का?
होय. MSRTC आणि पालखी समितीच्यावतीने वाटेवर मेडिकल कॅम्प, अंब्युलन्स, आणि प्रथमिक उपचार केंद्रं उपलब्ध असतात.
वारीमध्ये रात्री विश्रांती कशी घेतात?
वारीतील प्रत्येक मुक्काम ठिकाणी वारकऱ्यांसाठी मुक्कामी मैदान, दिंडी विश्रांतीगृह, शाळा, मंदिर परिसर उपलब्ध करून दिला जातो.
वारीत विठोबाची मूर्ती कशी आहे?
विठोबाची मूर्ती काळ्या दगडात, हात कंबरेवर ठेवून उभी आहे. तिचा चेहरा पूर्व दिशेकडे आहे.
पंढरपूरमध्ये दर्शनासाठी किती तास लागतात?
गर्दीच्या दिवशी ३-५ तासांपर्यंत लागू शकतात. Online e-pass घेतल्यास आणि VIP दर्शन बुकिंग केल्यास वेळ कमी लागतो.
पंढरपूर वारीत कोणत्या पौराणिक कथा सांगितल्या जातात?
भक्त पुंडलीकाची कथा, संत तुकाराम आणि संत ज्ञानेश्वरांचा भक्तीप्रवास, चोखामेळा यांची समरसतेची कथा वारीत ऐकायला मिळते.
वारीत चंद्रभागा स्नानाचे महत्त्व काय?
आषाढी आणि कार्तिकी एकादशीला चंद्रभागा नदीत स्नान केल्याने पुण्य लाभतो, पापमुक्ती होते अशी भाविकांची श्रद्धा आहे.
वारीत वाद्य कोणती वाजवली जातात?
मुख्यतः टाळ, मृदुंग, झांज आणि लेझीम यांचा वापर करून वारीचा गजर केला जातो.
वारीत कुठे थांबण्याची सोय आहे?
प्रत्येक मुक्कामी गावात शाळा, धर्मशाळा, ग्रामस्थांच्या वाड्या आणि दिंडीसाठी खास जागा ठेवण्यात येतात.